Ο οινοτουρισμός αποτελεί μια νέα μορφή εναλλακτικού τουρισμού η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως παρακλάδι του αγροτουρισμού αλλά με σημαντικές διαφοροποιήσεις. Εστιάζει σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα η οποία είναι η παραγωγή κρασιού. Πρόκειται δηλαδή για ένα ταξίδι στον κόσμο του κρασιού το οποίο το απολαμβάνουν οι επισκέπτες συνδυάζοντας το παράλληλα με τις διακοπές τους. Σκοπός του οινοτουρισμού  είναι η επαφή των ξένων επισκεπτών με την οινοπαραγωγή  και όσοι επιθυμούν να γίνουν μελλοντικοί καταναλωτές πραγματοποιώντας αγορές κρασιού  από τις συγκεκριμένες περιοχές. Με επισκέψεις σε αμπελώνες που καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες σταφυλιών και σε οινοποιία στα οποία γίνεται η παραγωγή του κρασιού, μαθαίνει ο κόσμος πως φθάνει στο μπουκάλι και στο τέλος στο τραπέζι του. Ο τουρίστας παρακολουθεί την διαδικασία και δοκιμάζει τη γεύση των κρασιών αλλά αν θέλει μπορεί να λάβει μέρος και στην διαδικασία της συγκομιδής των σταφυλιών για να έχει έτσι μια πλήρη εικόνα.

Η ανάπτυξη του οινοτουρισμού ανά τον κόσμο διαφέρει από χώρα σε χώρα. Ξεκίνησε να αναπτύσσεται στην Καλιφόρνια της Αμερικής και  εδραιώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 70 στη Γαλλία.  Ως εναλλακτική μορφή τουρισμού άρχισε να αναπτύσσεται σημαντικά στα μέσα της δεκαετίας του 2000 στην Ισπανία. Στη χώρα μας έχει αρχίσει να αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια με την άνοδο της οινοπαραγωγής και την δημιουργία οργανωμένων  οινοποιείων με σύγχρονες προδιαγραφές τα οποία μπορούν να φιλοξενήσουν και επισκέπτες.

Γενικά, ο οινοτουρισμός είναι πλέον ιδιαίτερα ανεπτυγμένος σε όλες τις οινοπαραγωγικές χώρες του κόσμου. Η διασύνδεση της παραγωγής του κρασιού με τον τουρισμό είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος για την προβολή του προϊόντος έτσι ώστε ο κόσμος να μπορέσει να το γνωρίσει, να ενημερωθεί για τις ποικιλίες σταφυλιών που χρησιμοποιεί κάθε τόπος και με βάση αυτές να μπορέσει να διακρίνει τις γεύσεις. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει σε όσους ασχολούνται με δραστηριότητες γύρω από την μαγειρική και τις επισιτιστικές  τέχνες. Αυτό αφορά κυρίως τις συνταγές για φαγητά με τα οποία μπορεί να συνδυαστεί κάθε τύπος κρασιού. Δίνεται παράλληλα η δυνατότητα να μπορέσει κάποιος να διακρίνει τις προτιμήσεις του για το κρασί  και να καταλήξει στην επιλογή που του αρέσει. Με τον τρόπο αυτό προβάλλεται η οινοπαραγωγή σε όλες τις χώρες του κόσμου και δημιουργείται ζήτηση για νέα προϊόντα βελτιώνοντας την πορεία των εξαγωγών της κάθε χώρας.   

Οι δραστηριότητες του οινοτουρισμού περιλαμβάνουν επισκέψεις από οργανωμένα γκρουπ τουριστών σε οινοποιεία όπου πραγματοποιείται η παραγωγική διαδικασία του κρασιού. Αυτά βρίσκονται κυρίως μέσα σε κτήματα ή κοντά στον χώρο της αμπελοκαλλιέργειας για να βρίσκονται συγκεντρωμένα όλα τα στάδια της παραγωγής. Σε ένα τέτοιο οργανωμένο κτήμα ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να παρακολουθήσει όλη την διαδικασία για την παραγωγή του κρασιού από την αρχή έως το τέλος. Αρχικά θα δει πως γίνεται η συγκομιδή των σταφυλιών από τα αμπέλια και αμέσως μετά την παραγωγή του κρασιού στο αρχικό του στάδιο μέσω της άλεσης των σταφυλιών από τα μηχανήματα οινοποίησης. Εκτός βέβαια από την απλή παρακολούθηση μπορεί να υπάρξει και η ενεργή  συμμετοχή τους σε αυτήν. Μπορούν δηλαδή ως επισκέπτες να βοηθήσουν με σκοπό να αποκτήσουν κάποιες γνώσεις για το αντικείμενο της οινοπαραγωγής αλλά και μια μοναδική εμπειρία για κάτι που μέχρι τώρα τους ήταν εντελώς άγνωστο. Αφού παρακολουθήσουν όλη την διαδικασία μέχρι το τελευταίο στάδιο της αποθήκευσης του κρασιού στις δεξαμενές, η επόμενη δραστηριότητα είναι η δοκιμή των κρασιών του οινοποιείου τα οποία είναι έτοιμα για κατανάλωση. Όλες οι δοκιμές βέβαια συνοδεύονται με αντίστοιχα εδέσματα από τοπικά προϊόντα  τα οποία μπορεί να αποτελούν ιδιαίτερο γνώρισμα μαγειρικής του κάθε τόπου.  Σε ορισμένα οινοποιεία λειτουργούν και ξενώνες ή μικρά καταλύματα στα οποία διαμένουν οι επισκέπτες κατά την διάρκεια των διακοπών τους παρέχοντας έτσι ένα πλήρες πακέτο διακοπών οινοτουρισμού.

Στην Ελλάδα υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες και ευκαιρίες ανάπτυξης του οινοτουρισμού. Σε πολλά μέρη καλλιεργούνται αμπελώνες με σκοπό την παραγωγή κρασιού. Συνεχώς βλέπουμε να αξιοποιούνται κτήματα και να δημιουργούνται σύγχρονα οινοποιεία. Πολλά απ’ αυτά είναι επισκέψιμα για την αποτελεσματικότερη προβολή της διαδικασίας παραγωγής του κρασιού στους οινόφιλους επισκέπτες της χώρας μας.   Οι ποικιλίες σταφυλιών που διαθέτει η ελληνική γη, το κλίμα και  η ηλιοφάνεια που υπάρχει στον τόπο  σε συνδυασμό με τις γνώσεις και το μεράκι που χαρακτηρίζουν τους οινοπαραγωγούς κάνουν τα ελληνικά κρασιά να ξεχωρίζουν στον κόσμο. Είναι διεθνώς αναγνωρισμένα με διακρίσεις και βραβεία σε πολλούς διαγωνισμούς τροφίμων και ποτών. Όλα αυτά είναι στοιχεία τα οποία αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες φίλους του κρασιού και αυτός είναι ο βασικότερος λόγος για τον οποίο θα πρέπει να αξιοποιηθούν παραγωγικά για τη χώρα μας. Πως θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο; Η διασύνδεση της παραγωγικής αυτής δραστηριότητας με τον τουρισμό είναι ένας συνδυασμός ο οποίος μπορεί να συμβάλει στην βελτίωση της οικονομικής ανάπτυξης στη χώρα μας.  Πρόκειται για ανάπτυξη μέσω του τουρισμού με την δημιουργία μιας ιδιαίτερης εναλλακτικής μορφής.

Στόχος σε όλο αυτό είναι η δημιουργία μιας νέας ειδικής αγοράς η οποία θα περιλαμβάνει τουρίστες με ένα κοινό ενδιαφέρον. Αυτό είναι η αγάπη τους για το κρασί για την οποία επιθυμούν  να ταξιδέψουν στον κόσμο του και να γνωρίσουν καινούρια πράγματα. Όλες αυτές τις γνώσεις που αναμένεται να αποκτήσουν βαδίζοντας στους δρόμους του κρασιού μπορούν να τις μεταφέρουν στις χώρες τους. Αυτό τους βοηθάει να προσαρμόσουν τις διατροφικές τους συνήθειες σε αυτό που τους αρέσει  με την κατανάλωση συγκεκριμένων ειδών κρασιού. Δημιουργούμε επομένως μια  τουριστική αγορά η οποία αποτελείται από τουρίστες με ένα ειδικό προφίλ επισκέπτη. Έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τα οποία σχετίζονται με την γαστρονομία και την γευσιγνωσία κρασιών κάθε τόπου. Όσοι απ’ αυτούς είναι λάτρεις των ποιοτικών κρασιών θα είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν και κάτι παραπάνω για να τα απολαύσουν.

Πρόκειται επομένως για μια ειδική μορφή εναλλακτικού τουρισμού η οποία μπορεί να δώσει επιπρόσθετα οφέλη στη χώρα μας. Εκτός από τα έσοδα που προκύπτουν από την τουριστική κίνηση   που δημιουργείται μπορεί να οδηγήσει και σε αύξηση των πωλήσεων κρασιού με αύξηση των εξαγωγών σε νέες αγορές. Η προώθηση του οινοτουρισμού στηρίζεται μεταξύ άλλων στην προβολή οργανωμένων δράσεων μέσω εκθέσεων, συμμετοχών σε διαγωνισμούς και εφαρμογή μεθόδων στρατηγικού marketing. Για την ανάπτυξη του απαιτούνται συνεργασίες σύγχρονων  οινοποιείων με τουριστικά πρακτορεία και με ξενοδοχειακές μονάδες για την ξενάγηση των επισκεπτών. Η  διοργάνωση φεστιβάλ με δράσεις γευσιγνωσίας κρασιού και προβολή των δραστηριοτήτων της οινοπαραγωγής στα ηλεκτρονικά μέσα σε κάθε χώρα του κόσμου είναι ένας ακόμα τρόπος ανάδειξης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η πραγματοποίηση επενδύσεων στις δράσεις του οινοτουρισμού λόγω των προσοδοφόρων προοπτικών που αναμένεται να δώσουν στη χώρα μας. Οι επενδύσεις αυτές σχετίζονται κυρίως με την μετατροπή των οινοποιείων σε επισκέψιμα τα οποία στην ουσία θα γίνουν οργανωμένες μονάδες οινοτουρισμού. Ο επισκέπτης θα έχει ένα πλήρες πακέτο διακοπών προσαρμοσμένο σύμφωνα με τις δικές του απαιτήσεις.

Απαραίτητη είναι η εκμετάλλευση των δράσεων επιχορήγησης βιώσιμων επενδύσεων μέσω του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης αλλά  και όλων των υπολοίπων αναπτυξιακών προγραμμάτων. Η στήριξη παραγωγικών επενδύσεων σε τομείς που αποτελούν βασικές πηγές εσόδων για τη χώρα είναι κάτι που συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας. Ο οινοτουρισμός είναι μια μορφή που συνδυάζει δυο βασικούς τομείς παραγωγικής δραστηριότητας. Από τη μια τον πρωτογενή τομέα με την παραγωγή και μεταποίηση αγροτικών προϊόντων  και από την άλλη τον τουρισμό στον οποίο στηρίζεται ένα μεγάλο μέρος του εισοδήματος της ελληνικής οικονομίας. Είναι επομένως ιδιαίτερα σημαντικό να δοθεί προτεραιότητα σε επενδύσεις του οινοτουρισμού για τις οποίες υπάρχουν αναπτυξιακές προοπτικές και αξίζει η στήριξη τους από κάθε χρηματοδοτική πηγή.       

του Γιώργου Παπαδημητράκη
μέλος της ομάδας Taxhorizon.club