Η Ελλάδα εκτός από τον ήλιο, την θάλασσα και τον πλούσιο πολιτισμό της, τα οποία αποτελούν τον σημαντικότερο πόλο έλξης για τον τουρισμό κάθε καλοκαίρι, διαθέτει και ένα σημαντικό αριθμό θρησκευτικών μνημείων. Πολλά απ’ αυτά είναι Εκκλησίες και Μοναστήρια  τα οποία ανήκουν στην Βυζαντινή εποχή και προσελκύουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών κάθε χρόνο. Αυτά που είναι περισσότερο γνωστά στις Ορθόδοξες Χριστιανικές χώρες είναι το Άγιο Όρος, τα Μετέωρα, η Παναγία η Σουμελά, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ο Πανορμίτης στη Σύμη, η Παναγία της Τήνου και πολλές άλλες Ιερές Μονές στην Πάτμο, στη Σύρο, στην Κέρκυρα, κτλ.

Παρά όμως το μεγάλο πλήθος των θρησκευτικών αυτών μνημείων, ο θρησκευτικός τουρισμός αποτελεί ένα προϊόν το οποίο δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί πλήρως έτσι όπως θα έπρεπε. Από κάποιες εκτιμήσεις που έχουν γίνει, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, κατά ένα 85% περίπου προέρχεται από το εσωτερικό της χώρας. Είναι όμως ραγδαία αναπτυσσόμενος από τις Ορθόδοξες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης με σημαντικά περιθώρια περεταίρω ανάπτυξης. Παρ’ όλο που υπάρχουν οι δυνατότητες παραμένουν ανεκμετάλλευτες και μέχρι τώρα εντάσσεται απλά  στα πλαίσια κάποιων επισκέψεων κατά την θερινή περίοδο αλλά και δράσεων διαφόρων συλλόγων και ενοριών. Οι επισκέψεις αυτές που πραγματοποιούνται για θρησκευτικούς λόγους δεν περιορίζονται μόνο στους καλοκαιρινούς μήνες αλλά και κατά την διάρκεια των αντίστοιχων εορτών όλο το χρόνο. Με μια σειρά από οργανωμένες ενέργειες θα μπορούσε ο θρησκευτικός τουρισμός να αποτελέσει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εναλλακτικές μορφές τουρισμού.

Οι ξένοι επισκέπτες που πραγματοποιούν ταξίδια θρησκευτικού ενδιαφέροντος είναι κυρίως άτομα μεγάλων ηλικιών άνω των 55 ετών στα οποία εκδηλώνονται περισσότερο τα θρησκευτικά τους ενδιαφέροντα. Για όλους αυτούς αποτελεί κοινό ενδιαφέρον ο συνδυασμός των διακοπών τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με τις επισκέψεις στα διάφορα ιερά προσκυνήματα. Όσοι όμως απ’ αυτούς δεν δίνουν προτεραιότητα στις διακοπές κοντά σε μια παραλία μπορούν να τις πραγματοποιήσουν και εκτός της καλοκαιρινής σεζόν. Πολλοί  ελληνικοί προορισμοί που προσφέρονται για θρησκευτικό τουρισμό έχουν επισκέπτες όλο το χρόνο. Η Τήνος με την Παναγία τη Μεγαλόχαρη, η Πάτμος με τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, η Κέρκυρα με τον Άγιο Σπυρίδωνα  και οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους δέχονται επισκέψεις όλο το χρόνο κυρίως από Έλληνες προσκυνητές οι οποίοι πραγματοποιούν ταξίδια για το λόγο αυτό.

Ένα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα θρησκευτικού τουρισμού είναι η τουριστική κίνηση που παρατηρείται κατά τις μέρες των εορτών του Πάσχα. Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος συμπίπτει συνήθως με την έναρξη της καλοκαιρινής σεζόν. Μεγάλη κίνηση παρατηρείται στην Πάτμο στην οποία οι επισκέπτες παρακολουθούν με θρησκευτική ευλάβεια τις Ιερές ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας, την Ανάσταση και το Πάσχα. Ο συγκεκριμένος τόπους παρ’ όλο που είναι ένα όμορφο μικρό νησί του Αιγαίου στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων αποτελεί τουριστικό προορισμό κυρίως για θρησκευτικό τουρισμό λόγω του Σπηλαίου της Αποκάλυψης αλλά και των Ιερών μονών που υπάρχουν. Αντίστοιχα ισχύουν για την Τήνο και φυσικά για το Άγιο Όρος στο οποίο η πρόσβαση απαιτεί ειδική διαδικασία και είναι μόνο για προσκυνητές.

Είναι επομένως ξεκάθαρο ότι στη χώρα μας υπάρχουν πολλά περιθώρια ανάπτυξης για τον θρησκευτικό τουρισμό ο οποίος αποτελεί μια ενδιαφέρουσα και πολλά υποσχόμενη εναλλακτική μορφή. Η εποχικότητα του τουριστικού προϊόντος είναι κάτι που δεν τον επηρεάζει γιατί η συγκεκριμένη μορφή δεν είναι εποχιακή. Για να μπορέσει όμως να διαμορφωθεί πλήρως απαιτούνται σε τοπικό επίπεδο οργανωμένες προσπάθειες εξωστρέφειας τόσο από την Εκκλησία όσο και από την πολιτεία. Είναι απαραίτητη  η ανάδειξη και η προβολή όλων των Ιερών Μνημείων με σκοπό την αναγνωρισιμότητα τους στις τουριστικές αγορές και την προώθηση της επισκεψιμότητας σε αυτά.

Σε συνεργασία με τουριστικά πρακτορεία μπορούν να διοργανώνονται  ταξίδια θρησκευτικού ενδιαφέροντος με αντίστοιχα πακέτα διακοπών όπως  συμβαίνει και με τον κλασικό τουρισμό. Είναι επίσης αναγκαία η εφαρμογή σχεδίων τουριστικής προβολής από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) σε κάθε ελληνική περιφέρεια με σκοπό την ανάπτυξη της συγκεκριμένης μορφής τουρισμού. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά  η κατασκευή εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα και άλλες έξυπνες συσκευές στις οποίες θα προβάλλονται μνημεία της θρησκευτικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Μέσω μιας δυνατότητας προβολής ψηφιοποιημένων διαδρομών θα μπορέσει ο επισκέπτης να έχει μια πρώτη επαφή με τον προορισμό πριν πραγματοποιήσει το ταξίδι του. Για όλα αυτά είναι αναγκαία η προώθηση τους στα ηλεκτρονικά μέσα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έτσι ώστε να γίνουν γνωστά στο ευρύ κοινό αλλά και σε κάθε τουριστική αγορά στόχο για τον θρησκευτικό τουρισμό.     

του Γιώργου Παπαδημητράκη
μέλος της ομάδας Taxhorizon.club