Για περισσότερο από μια δεκαετία έχει αρχίσει να εφαρμόζεται και στην Ελλάδα το μοντέλο all inclusive στον ξενοδοχειακό τομέα. Πρόκειται για μια πολιτική πωλήσεων στην οποία ο τουρίστας αγοράζει ένα πλήρες πακέτο διακοπών και στην τιμή που πληρώνει περιλαμβάνεται μια σειρά από υπηρεσίες. Μεταξύ των πακέτων υπάρχουν διαφορές αλλά οι υπηρεσίες που συνήθως παρέχονται αφορούν την διαμονή στο ξενοδοχείο, πλήρη γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό ή δυο από τα τρία), διάφορες δραστηριότητες κατά την διάρκεια της ημέρας (γυμναστήριο, spa, διασκέδαση με κολύμβηση στην πισίνα, κτλ) αλλά και επισκέψεις σε διάφορους αρχαιολογικούς χώρους.  Κάποια από τα πακέτα περιλαμβάνουν και τα εισιτήρια για την μετακίνηση των πελατών αλλά τα τελευταία χρόνια με τη δυνατότητα των online κρατήσεων παρέχονται πακέτα all inclusive από τα ξενοδοχεία απ’ ευθείας στον πελάτη. Ο πελάτης επιβαρύνεται επιπλέον την τιμή του εισιτηρίου αλλά έχει την δυνατότητα να επιλέξει ένα οικονομικό πακέτο προσαρμοσμένο στα μέτρα του. 

Η εφαρμογή του συγκεκριμένου μοντέλου, πριν ξεκινήσει στην Ελλάδα, εφαρμοζόταν  σε απομακρυσμένους τουριστικούς προορισμούς  για να γίνουν ελκυστικές κάποιες απομονωμένες ξενοδοχειακές μονάδες που είχαν αναπτυχθεί εκεί. Από το 2008 και μετά λόγω των επιπτώσεων της διεθνούς οικονομικής κρίσης, οι περισσότεροι ταξιδιώτες αναζητούσαν όσο το δυνατόν πιο οικονομικές λύσεις για τις διακοπές τους. Αυτό συνέβαλε σε μια σημαντική αύξηση της προσφορά για πακέτα all inclusive. Οι προσφορές των τουριστικών πρακτορείων και των ξενοδοχειακών μονάδων βρίσκουν ανταπόκριση από τους πελάτες και έτσι το συγκεκριμένο μοντέλο διατηρεί την τουριστική κίνηση σε υψηλά επίπεδα. Παράλληλα, βελτιώνεται και η ζήτηση για προγράμματα κρουαζιέρας. Σύμφωνα με έρευνα της ΣΕΤΕ η αγορά της κρουαζιέρας διεθνώς σημείωσε αύξηση σε 21,47 εκ. επιβάτες το 2014 από 15,9 εκ. επιβάτες που ήταν το 2007. Είναι ξεκάθαρη η αύξηση εξαιτίας του μοντέλου all inclusive  με σημείο διαρθρωτικής μεταβολής το έτος 2008.

Είναι σημαντικά τα οφέλη που προκύπτουν από το συγκεκριμένο μοντέλο για τους ταξιδιώτες που έρχονται για διακοπές στη χώρα. Μπορούν ευκολότερα να προγραμματίσουν τον προϋπολογισμό για το κόστος των διακοπών τους γνωρίζοντας τις ανάγκες τους και τι ακριβώς θα ξοδέψουν. Δίνει επίσης την δυνατότητα για ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διακοπών  και σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα τα οποία δεν θα μπορούσαν να πάνε με διαφορετικό τρόπο. Οι ξενοδοχειακές μονάδες προσαρμόζοντας το λειτουργικό τους κόστος μπορούν να διατηρήσουν έναν υψηλό βαθμό πληρότητας κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου αλλά και μια διασφάλιση των χρημάτων αφού πληρώνονται εκ των προτέρων. Αυτό βέβαια ισχύει περισσότερο όταν η συναλλαγή γίνεται απ’ ευθείας με τον πελάτη.  Παράλληλα, μπορούν να ωφελήσουν και τα τουριστικά καταστήματα της τοπικής αγοράς εξαιτίας της κίνησης που δημιουργείται. Πολλοί απ’ αυτούς τους επισκέπτες που έχουν το οικονομικό περιθώριο θα ξοδέψουν κάτι παραπάνω σε αγορές για αναμνηστικά αντικείμενα ή οτιδήποτε άλλο.

Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχουν σημαντικά οφέλη από την εφαρμογή του συγκεκριμένου μοντέλου στην τουριστική αγορά. Παρ’ όλα αυτά όμως δεν είναι λίγες και οι αρνητικές κριτικές που έχουν γίνει γι’ αυτό. Κάποιοι θεωρούν ότι εξαιτίας του all inclusive πολλά μικρά καταστήματα σε τουριστικούς προορισμούς έχουν οδηγηθεί σε κλείσιμο. Αυτό βέβαια δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες τουριστικές χώρες που δεν έχουν επηρεαστεί τόσο πολύ από την οικονομική κρίση. Έχει πραγματοποιηθεί σχετική έρευνα από την Παγκόσμια Τράπεζα  η οποία υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο μοντέλο δε συνεισφέρει στην οικονομική ανάπτυξη της κάθε τουριστικής περιοχής και δεν οδηγεί σε βιώσιμες καταστάσεις.  Όταν η ποιότητα των τουριστών που έρχονται στη χώρα με πακέτα διακοπών all inclusive είναι χαμηλή, είναι σε κάποιο βαθμό αναμενόμενο να μην ωφελούν την τοπική αγορά. Όταν συμμετέχουν σε ομαδικά πακέτα τουρίστες από χαμηλές εισοδηματικές τάξεις είναι λογικό να αποφύγουν να ξοδεύουν περισσότερο από αυτά που έχουν ήδη πληρώσει. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνονται τα έσοδα των τοπικών καταστημάτων και κάποια  απ’ αυτά να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Πολλοί τοπικοί επιχειρηματίες προκειμένου να προσελκύσουν κάποιον πελάτη παρουσιάζουν κάποιες φορές συμπεριφορά που οδηγεί σε αρνητικό αντίκτυπο για την περιοχή και αφήνει τον τουρίστα να σχηματίσει μια εσφαλμένη εντύπωση για τον τόπο.

Οι επιπτώσεις αυτές θα ήταν λογικό να εμφανίζονται σε κάποιο βαθμό. Εξάλλου, είναι δύσκολο σε ένα σύνολο να βρεθούν όλοι ικανοποιημένοι. Δεν είναι όμως  εύκολο για την τουριστική βιομηχανία να λειτουργήσει διαφορετικά, χωρίς την εφαρμογή αυτού του μοντέλου. Ειδικά τα τελευταία χρόνια με την μεγάλη ανάπτυξη του διαδικτύου, ο κάθε ταξιδιώτης ψάχνει να βρει το πιο οικονομικό πακέτο για τις διακοπές. Έχει πλέον την δυνατότητα να πραγματοποιήσει έρευνα μέχρι να πετύχει τον καλύτερο δυνατό συνδυασμό τιμής – ποιότητας.  Χωρίς προσφορές οι  ξενοδοχειακές μονάδες θα διατηρούν κενές κλίνες, με επιβάρυνση στο κόστος και με μειωμένα έσοδα. Κάθε μονάδα, ανεξάρτητα κατηγορίας, είναι αναγκασμένη να ακολουθεί στην εφαρμογή του μοντέλου γιατί διαφορετικά θα υποστεί σημαντικές απώλειες τις οποίες θα είναι δύσκολο να καλύψει. Απώλειες όμως θα υπάρξουν και για την υπόλοιπη περιοχή λόγω έλλειψης τουριστικής κίνησης. Ένα ποσοστό των επισκεπτών, ειδικά των νέων, θα ξοδέψει κάτι περισσότερο και θα στηρίξουν σε κάποιο βαθμό τα τοπικά καταστήματα. Σε πολλές βέβαια περιοχές υπάρχουν διαφωνίες ως προς αυτό και ακούγονται συνεχώς παράπονα. Ίσως γιατί είχαν συνηθίσει σε διαφορετικές καταστάσεις και πλέον δεν βλέπουν τους τζίρους που θα θελαν. Οι ευκατάστατοι οικονομικά πελάτες που ερχόντουσαν κάποτε ανήκουν πλέον στο παρελθόν, τώρα το σύστημα λειτουργεί διαφορετικά και θα πρέπει όλοι να προσαρμοστούμε με την πραγματικότητα.

Μπορεί όμως να υπάρξει μια διαφοροποίηση σ’ αυτό το μοντέλο έτσι ώστε να μένουν όλοι ικανοποιημένοι ή έστω να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις; Ένα νέο, διαφοροποιημένο τουριστικό προϊόν και με στοιχεία καινοτομίας, θα μπορούσε να δώσει σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης στην τουριστική αγορά της χώρας. Υπάρχει ήδη μια πρόταση στην οποία έχει αναφερθεί ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων  (ΣΕΤΕ) κ. Ανδρέας Ανδρεάδης για ένα νέο ελληνικό μοντέλο all inclusive για το οποίο θα πρέπει να γίνουν σημαντικές προσπάθειες. Η  φιλοσοφία του θα στηρίζεται σε όσα εφαρμόζονται μέχρι τώρα αλλά δεν θα περιορίζεται στις  υπηρεσίες μιας συγκεκριμένη ξενοδοχειακής μονάδας. Θα αφορά όλη την τοπική αγορά στην οποία θα δίνει σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης. Με μια συνεργασία των ξενοδοχείων με τους tour operators και τις τοπικές επιχειρήσεις  μπορεί να δημιουργηθεί ένα ευρύτερο πακέτο υπηρεσιών για τους τουρίστες έτσι ώστε να ωφελείται ολόκληρη η περιοχή.

Εκτός από τις υπηρεσίες του ξενοδοχείου, τις επισκέψεις στους αρχαιολογικούς χώρους και στα διάφορα πάρκα αναψυχής θα μπορούσαν αν προστεθούν επιπλέον παροχές στο πακέτο των διακοπών με τη συνεργασία επιπλέον επιχειρήσεων. Αυτό μπορεί να γίνει με την συνεργασία εμπορικών καταστημάτων για αναμνηστικά είδη και τοπικά προϊόντα, εστιατορίων, καφέ και άλλων επιχειρήσεων οι οποίες θα συμμετέχουν στο πακέτο. Ο επισκέπτης στην τιμή που πλήρωσε θα έχει την δυνατότητα,  με τη μορφή κουπονιού ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, να αγοράσει κάποια πράγματα  για να τα πάρει μαζί του. Επίσης, με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσε να έχει ένα γεύμα δυο ή περισσότερων ατόμων σε κάποιο συνεργαζόμενο εστιατόριο ή  καφέδες σε κάποια καφετέρια της περιοχής. Εναλλακτικά, μέσω μιας συνεργασίας με εταιρεία διοργάνωσης εκδρομών θα μπορούσε να περιληφθεί στο πακέτο η συμμετοχή σε μια ημερήσια εκδρομή για δυο ή περισσότερα άτομα. Με την τακτική αυτή, θα δημιουργηθούν επιπλέον έσοδα και σε όλες αυτές τις τοπικές επιχειρήσεις συμβάλλοντας έτσι στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου.      

Υπάρχει πρόσφορο έδαφος στη χώρα μας για την εφαρμογή ενός τέτοιου μοντέλου και  αρκετές επιχειρήσεις θα ήταν πρόθυμες να συνεργαστούν  αφού είναι κατανοητό ότι λειτουργεί προς όφελος τους. Ο νέος αναπτυξιακός νόμος που αναμένεται, θα ήταν μια καλή ευκαιρία για επιχορήγηση των επιχειρήσεων που θα συμπράξουν τέτοιες συνεργασίες για τη δημιουργία αυτού του νέου προϊόντος.  Η δυνατότητα συμμετοχής σχεδόν όλων των τοπικών επιχειρήσεων σε τέτοια πακέτα θα ήταν το καλύτερο σενάριο για την κάθε περιοχή. Θα υπήρχε τζίρος για όλα τα καταστήματα και θα ήταν σχεδόν όλοι ικανοποιημένοι.

Καταλήγοντας σε ένα συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι το μοντέλο all inclusive έχει συμβάλει σημαντικά στην τουριστική ανάπτυξη της χώρας. Με τον τρόπο όμως που εφαρμόζεται μέχρι τώρα και κυρίως λόγω της χαμηλής ποιότητας τουρισμού που έρχεται εξαιτίας των οικονομικών προσφορών, κάποιοι δεν ωφελούνται όσο μεγάλη κίνηση κι αν υπάρχει. Επειδή όμως πρόκειται για ένα βασικό σύστημα λειτουργίας της τουριστικής βιομηχανίας δεν είναι εύκολο να γίνουν βήματα προς τα πίσω και να επιστρέψουμε στον παραδοσιακό αυτόνομο τουρισμό. Αντιθέτως, σύμφωνα και με όσα υποστηρίζει ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, είναι αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός του μοντέλου. Μια αναβάθμιση στο τουριστικό μας προϊόν με ένα εξελιγμένο μοντέλο all inclusive από το οποίο θα υπάρξουν  οφέλη για όλους τα οποία δεν μπόρεσε να δώσει αυτό που εφαρμόζεται μέχρι τώρα.     

του Γιώργου Παπαδημητράκη
μέλος της ομάδας Taxhorizon.club