Εδώ και μερικά χρόνια βλέπουμε στα περισσότερα ξενοδοχεία τις χώρας, να απασχολούνται μαθητευόμενοι υπάλληλοι προερχόμενοι από σχολές τουριστικής εκπαίδευσης της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Σύμφωνα με το ισχύον νομικό καθεστώς (ΚΥΑ 16802 – ΦΕΚ1345/Β’/31-8-2010) δίνεται η δυνατότητα στις ξενοδοχειακές μονάδες να προσλάβουν μαθητές τουριστικών σχολών, είτε ημεδαπούς, είτε αλλοδαπούς ή φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο συγκεκριμένο αντικείμενο σπουδών. Η απασχόληση αυτή ορίζεται από το νόμο σε ποσοστό έως 17% του τακτικού προσωπικού και μέχρι 40 άτομα.  Η νόμιμη αμοιβή είναι το 60% του κατώτατου μισθού και ασφαλίζονται μόνο για ατύχημα και υγειονομική περίθαλψη ( Αρ. 11 Ν. 2837/2000 και παρ. 10 αρ. 15 του Ν. 3232/2004). Παρέχεται επίσης διαμονή σε όλους τους μαθητευόμενους, είτε εντός της ξενοδοχειακής μονάδας είτε μέσω ενός επιπλέον επιδόματος για ενοικίαση δωματίου σε διαφορετικό χώρο.

Οι επιχειρήσεις συνάπτουν συμβάσεις με τις σχολές προκειμένου να ενταχθούν στα προγράμματα πρακτικής άσκησης. Ο ασκούμενος πραγματοποιεί την πρακτική του υπό την εποπτεία εργαζομένου στη συγκεκριμένη ειδικότητα του αντικειμένου κατάρτισης. Η πρακτική άσκηση ακολουθεί πρόγραμμα το οποίο θα πρέπει να τηρείται με τη συνεργασία της σχολής με την κάθε ξενοδοχειακή μονάδα.

Κάθε ξενοδοχειακή επιχείρηση επωφελείται σε κάποιο βαθμό από την ένταξη της  σε προγράμματα πρακτικής άσκησης καθώς περιορίζει το μισθολογικό κόστος του προσωπικού  και βελτιώνει την κερδοφορία της. Κατά πόσο όμως η απασχόληση μαθητευόμενων μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα των υπηρεσιών του κάθε ξενοδοχείου; Μήπως μειώνεται η ποιότητα λόγω έλλειψης επαγγελματικής εμπειρίας;

Οι μαθητευόμενοι θα πρέπει κανονικά να απασχολούνται σε βοηθητικές θέσεις επειδή ο ρόλος τους είναι υποστηρικτικός  αφού ο σκοπός τους είναι, κυρίως, η απόκτηση γνώσεων γύρω από το αντικείμενο της ειδικότητας τους. Εάν τηρηθεί όπως πρέπει το πρόγραμμα της πρακτικής άσκησης, με την αναγκαία αυστηρότητα, τότε πιθανότατα να μην υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα των υπηρεσιών. Στην περίπτωση όμως που δεν τηρείτε σωστά και δεν εργάζεται ο ασκούμενος δίπλα σε κάποιον έμπειρο επαγγελματία, αλλά τον αντικαθιστά, τότε θα μπορούσε να επηρεαστεί.  Θα ήταν δικαιολογημένο αφού ο κάθε μαθητευόμενος υπάλληλος δεν έχει τις γνώσεις των έμπειρων ξενοδοχοϋπαλλήλων για να μπορεί να προσφέρει την ίδια ποιότητα εργασίας.

Σύμφωνα με κάποιες καταγγελίες που έχουν δημοσιευτεί στα ΜΜΕ τις προηγούμενες τουριστικές σεζόν, σε πολλές ξενοδοχειακές μονάδες δεν εφαρμόζεται επακριβώς ο κανονισμός της πρακτικής. Αρκετοί μαθητευόμενοι εργάζονται χωρίς να έχουν κανένα ρεπό την εβδομάδα, περισσότερες ώρες από το κανονικό τους ωράριο και πολλοί απ’ αυτούς μένουν απλήρωτοι για αρκετό καιρό. Όσοι προέρχονται από σχολές ξένων χωρών υπάγονται στο εργατικό δίκαιο άλλων κρατών μελών της ΕΕ και δεν είναι εύκολο να επέμβει η επιθεώρηση εργασίας. Έχουν επίσης παρατηρηθεί περιστατικά λιποθυμίας λόγω της εξαντλητικής εργασίας που παρέχουν επιβαρύνοντας την υγεία τους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, αντικαθιστούν εργαζομένους ενώ θα έπρεπε να είναι δίπλα τους για να τους βοηθούν και να μαθαίνουν τη δουλειά.  

Όταν συμβαίνουν όλα αυτά θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι η ποιότητα των υπηρεσιών της ξενοδοχειακής μονάδας προς τους πελάτες της είναι χαμηλότερη του επιπέδου της. Ένας μαθητευόμενος που εργάζεται περισσότερες ώρες από το ωράριο του δεν μπορεί να έχει την ίδια απόδοση στην εργασία του. Ένας σερβιτόρος στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, όταν είναι ήδη εξαντλημένος, δεν θα είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τον πελάτη στον ίδιο ικανοποιητικό βαθμό. Μια καμαριέρα μετά από ένα εξαντλητικό ωράριο ενδέχεται να μην έχει ετοιμάσει το δωμάτιο του πελάτη έτσι ώστε να το βρει στην κατάσταση που θα έπρεπε να είναι. Όταν τώρα δεν εκτελούν απλά έναν βοηθητικό ρόλο, αλλά αντικαθιστούν έμπειρους επαγγελματίες στην κάθε ειδικότητα, θα ήταν αναμενόμενο να μην είναι το service της ίδιας ποιότητας.

Αυτό όμως, ίσως να μην γίνεται σε μεγάλο βαθμό αισθητό από τον πελάτη και να μην επιδρά σημαντικά στον συνδυασμό ποιότητας – τιμής. Σε μια όμως διαφορετική περίπτωση, περισσότερο απαιτητικών πελατών, θα ήταν αναμενόμενο να υπάρξουν αρνητικά σχόλια στα βιβλία επισκεπτών και να γίνει αιτία δυσφήμισης για  τα ξενοδοχεία του τόπου.  Οι ξενοδόχοι όμως που ενδιαφέρονται να κρατήσουν την ποιότητα των υπηρεσιών τους σε υψηλά επίπεδα, φροντίζουν να διατηρούν τις ισορροπίες χωρίς να δίνουν κανένα δικαίωμα για οποιοδήποτε αρνητικό σχόλιο. Εφαρμόζουν το πρόγραμμα που προβλέπεται σε συνεργασία με την εκάστοτε σχολή, τηρούν τα προβλεπόμενα ωράρια και είναι συνεπής με τον σκοπό της πρακτικής άσκησης. Δεν επιτρέπουν έτσι να εμφανιστούν φαινόμενα για τα οποία θα γίνουν αιτία δυσφήμισης. 

Η ένταξη όμως των ξενοδοχείων σε προγράμματα πρακτικής για μαθητές τουριστικών σχολών έχει συνέπειες και στις τοπικές κοινωνίες. Κάθε μαθητευόμενος υπάλληλος δημιουργεί έναν άνεργο στη συγκεκριμένη περιοχή. Όταν οι επιχειρήσεις έχουν το δικαίωμα να απασχολούν μαθητευόμενους μέχρι το 17% του τακτικού τους προσωπικού, για 50 άτομα προσωπικά οι 9 μπορεί να είναι μαθητευόμενοι. Εάν αυτό εφαρμόζεται από τα περισσότερα ξενοδοχεία, τότε ένας σημαντικός αριθμός ξενοδοχοϋπαλλήλων οδηγείται στην ανεργία. Έτσι λοιπόν παρατηρείται ένα παράδοξο για κάποιους φαινόμενο να αυξάνεται η  ανεργία σε μια περιοχή που υποτίθεται υπάρχουν ευκαιρίες απασχόλησης στα ξενοδοχεία. Η αντίληψη αυτή υπάρχει στους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν ακριβώς ποια είναι η πραγματικότητα.  Αρκετοί άνεργοι νέοι, εξαιτίας αυτού του φαινομένου και όχι μόνο, δεν βλέπουν προοπτικές για το μέλλον και αναγκάζονται να  αναζητήσουν εργασία μακριά απ’ τον τόπο τους. Δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις εκείνων που ετοιμάζονται να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό ή έχουν ήδη φύγει.

Υπάρχουν όμως και οφέλη από τα προγράμματα της πρακτικής άσκησης των σχολών; Ωφελούνται πρωτίστως τα ξενοδοχεία στα οποία μειώνονται τα λειτουργικά έξοδα και αυξάνεται το κέρδος. Όταν τηρείται ο κανονισμός, τόσο από τους απασχολούμενους, όσο και από τις ξενοδοχειακές μονάδες ωφελούνται και οι μαθητές οι οποίοι αποκτούν τις γνώσεις που χρειάζονται στο αντικείμενο της εργασίας τους. Βγαίνουν έτσι σωστοί επαγγελματίες στην αγορά για να προσφέρουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες εκεί που πρόκειται αργότερα να απασχοληθούν.  

Γενικά, η απασχόληση μαθητευόμενων υπαλλήλων στα πλαίσια πρακτικής άσκησης στα ξενοδοχεία, συμβάλει στην βελτίωση της ποιότητας της τουριστικής εκπαίδευσης της χώρας. Ο ρόλος των ξενοδοχειακών μονάδων είναι σημαντικός όταν δίνουν την δυνατότητα πρακτικής στους μαθητές των σχολών σε συνθήκες κανονικής εργασίας. Οι γνώσεις που αποκτούν είναι απολύτως αναγκαίες και δεν μπορούν να τις αποκτήσουν κατά την θεωρητική τους εκπαίδευση. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως είναι να γίνονται όλα όπως πρέπει χωρίς να υπάρχουν παρεκτροπές από τον βασικό σκοπό που είναι η εκπαίδευση μέσω της εργασίας. Διαφορετικά, υποβαθμίζεται η ποιότητα των υπηρεσιών και οι μαθητευόμενοι εργάζονται εξαντλητικά χωρίς να μαθαίνουν τίποτα ουσιώδες για το αντικείμενο της εργασίας τους. Σε κάθε περίπτωση, η ανεργία σε τοπικό επίπεδο είναι αναπόφευκτο φαινόμενο και αποτελεί ένα σημαντικό κόστος για την κοινωνία η οποία δεν βλέπει κανένα αντισταθμιστικό  όφελος.       

του Γιώργου Παπαδημητράκη
μέλος της ομάδας Taxhorizon.club