Μετά από μια αλληλουχία τρομοκρατικών χτυπημάτων, πρώτα στο Παρίσι, μετά στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια στην Άγκυρα, είδαμε ένα ακόμα στην καρδιά της Ευρώπης, στις Βρυξέλλες. Η επίθεση αυτή, για την οποία την ευθύνη ανέλαβε το Ισλαμικό Κράτος,  πραγματοποιήθηκε στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών. Ένα αεροδρόμιο στο οποίο συγκεντρώνεται χιλιάδες κόσμος για να μεταβεί στη συνέχεια σε άλλους προορισμούς. Μετά την επίθεση, το Ισλαμικό Κράτος εξαπολύει απειλές μέσω του διαδικτύου για συνέχιση των επιθέσεων στην Ευρώπη σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. Από το γεγονός αυτό εκφράστηκαν έντονες ανησυχίες από παράγοντες της ξενοδοχειακής αγοράς. Θεωρούν ότι οι πολίτες της Ευρώπης θα αρχίσουν όντως να πιστεύουν ότι αναμένονται νέες τρομοκρατικές επιθέσεις σε μεγαλύτερο βαθμό αγριότητας. 

Σύμφωνα με δηλώσεις ξενοδοχειακών κύκλων στα ΜΜΕ, σημειώθηκαν ακυρώσεις σε ταξίδια με προορισμό τις Βρυξέλλες. Για να γίνουν όμως εκτιμήσεις σχετικά με την εξέλιξη της τουριστικής κίνησης θα πρέπει να περιμένουμε να περάσουν ακόμα μερικές μέρες. Οι περισσότεροι από τους εν δυνάμει επισκέπτες στη χώρα μας έχουν υποστεί μια αρνητική επίπτωση στην ψυχολογία τους εξαιτίας των τρομοκρατικών χτυπημάτων. Ίσως να αισθάνονται ότι δεν είναι ασφαλείς για να πραγματοποιήσουν ταξίδι και σ’ αυτό μπορεί να αποδοθεί το πάγωμα των κρατήσεων από το εξωτερικό. Για κάποιους θα ήταν προτιμότερο να πάνε διακοπές κάπου αλλού οδικώς για να αποφύγουν τα αεροδρόμια και τους πιθανούς κινδύνους. Άλλοι ίσως να αναβάλουν το ταξίδι τους για αργότερα μέχρι να ηρεμήσει λίγο η κατάσταση. Η ασφάλεια είναι το σημαντικότερο κριτήριο επιλογής τουριστικού προορισμού για όσους αποφασίζουν να πάνε διακοπές. Είναι απολύτως λογικό να μην επιχειρήσει κάποιος να ταξιδέψει όταν καταλαβαίνει ότι δεν θα είναι ασφαλής κατά την διάρκεια το ταξιδίου του. Η τρομοκρατία επομένως, λόγω της ανασφάλειας που δημιουργεί, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την τουριστική κίνηση στη φετινή περίοδο. 

Αρκετοί όμως παράγοντες του τουρισμού στην Ελλάδα δεν χάνουν την αισιοδοξία τους. Περιμένουν ότι μόλις επανέλθει η ηρεμία, θα αποκατασταθεί το αρνητικό κλίμα και θα βελτιωθούν τα επίπεδα των κρατήσεων. Σ’ αυτό θα παίξει σημαντικό ρόλο και το γεγονός ότι η γειτονική μας Τουρκία και ανταγωνίστρια χώρα στον τουρισμό, δεν θεωρείται ασφαλής τουριστικός προορισμός λόγω των γεγονότων που έχουν συμβεί τον τελευταίο καιρό. Πολλοί απ’ αυτούς που σχεδίαζαν εκεί τις διακοπές τους , θα αναγκαστούν να αλλάξουν προορισμό. Θα ήταν επομένως λογικό να απορροφήσει και η χώρα μας ένα ποσοστό από εκείνους που πρόκειται να κινηθούν προς την Ανατολική Ευρώπη. Η Ελλάδα, σύμφωνα με εκτιμήσεις ανθρώπων  του χώρου, δεν περιλαμβάνεται ανάμεσα στις χώρες υψηλού κινδύνου για τρομοκρατικά χτυπήματα. Όποια ανασφάλεια νιώθουν οι τουρίστες δεν αφορά συγκεκριμένα την Ελλάδα και τα ελληνικά αεροδρόμια από τα οποία θα περάσουν για να πάνε στον προορισμό τους. Για τους επισκέπτες προς τη χώρα μας έχει δημιουργηθεί η αντίληψη ότι το Ισλαμικό Κράτος κατευθύνει την τρομοκρατική του δράση προς τις Δυτικές Ευρωπαϊκές χώρες. Στην περίπτωση αυτή, σύμφωνα με δημοσιεύματα γερμανικών ΜΜΕ, η Ισπανία που είναι ένας μεγάλος ανταγωνιστής στον Ευρωπαϊκό τουρισμό, θα μπορούσε  να αποτελέσει στόχο. Αυτό θα αναγκάσει πολλούς να αλλάξουν προορισμό και ενδέχεται να προτιμήσουν τη Ελλάδα  στην οποία οι τουριστικές υπηρεσίες είναι φθηνότερες σε σύγκριση με την Ισπανία. Έχουν έτσι επιπλέον όφελος, νιώθοντας παράλληλα και περισσότερη ασφάλεια καθώς  τα τουριστικά θέρετρα δεν συνηθίζεται να αποτελούν στόχους τρομοκρατών.    

Στον αντίποδα όμως με μεγάλο βαθμό κινδύνου, βρίσκονται βασικές ευρωπαϊκές αγορές για τον ελληνικό τουρισμό και αυτό μπορεί να έχει και τα αρνητικά του.  Ο φόβος που δημιουργείται εξαιτίας της ανασφάλειας δεν αφορά μόνο την άφιξη σε ένα  αεροδρόμιο αλλά και την αναχώρηση από κάποιο άλλο. Μπορεί επομένως να μην φοβούνται την Ελλάδα σαν στόχο τρομοκρατών αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν φοβούνται την ίδια τη χώρα τους όταν θα φεύγουν. Γι’ αυτό και το πιο λογικό για τους περισσότερους θα είναι να περιμένουν λίγο ακόμα μέχρι να ηρεμήσουν τα πράγματα και να βελτιωθούν οι συνθήκες για την ασφάλεια των αεροδρομίων. Οι έλεγχοι στα αεροδρόμια αναμένεται να ενταθούν σε σημαντικό βαθμό και θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο τα μέτρα ασφαλείας. Μια στάση αναμονής είναι μια  λογική αιτιολογία για το πανευρωπαϊκό πάγωμα κρατήσεων στο οποίο αναφέρθηκε με δηλώσεις του στα ΜΜΕ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ. Ανδρεάδης. 

Παρ’ όλα αυτά  όμως έχει δημιουργηθεί παράλληλα στην Ελλάδα και  ένα κλίμα αισιοδοξίας από την αγορά της Ρωσίας. Μια σημαντική εξέλιξη, σύμφωνα με την υπουργό τουρισμού κ. Κουντουρά, ήταν ότι η Ελλάδα καθιερώθηκε ως Παγκόσμιος Τουριστικός Προορισμός. Οι εκδηλώσεις που αναμένεται να πραγματοποιηθούν στα πλαίσια του έτους Ελλάδα – Ρωσία θα είναι ένας σημαντικός παράγοντας αύξησης της τουριστικής κίνησης απ’ αυτήν την αγορά. Ένα φόρουμ που θα πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα με στόχο τη στήριξη του θρησκευτικού τουρισμού πρόκειται να συμβάλει θετικά ως προς αυτό. Είναι μεγάλο το ενδιαφέρον για αρκετούς Ρώσους τουρίστες να επισκεφτούν τα ελληνικά θρησκευτικά μνημεία και μοναστήρια καθώς οι περισσότεροι είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί όπως και οι Έλληνες. Είναι επομένως ένα αισιόδοξο σενάριο το οποίο αν επιβεβαιωθεί, τότε η αγορά της Ρωσίας θα είναι εκείνη που θα καλύψει τις πιθανές απώλειες από άλλες βασικές ευρωπαϊκές αγορές. 

Σε γενικές γραμμές, η έξαρση της τρομοκρατίας προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις στην αναμενόμενη τουριστική κίνηση αλλά δεν πρέπει κανείς να βγάζει βιαστικά συμπεράσματα. Η πιο σωστή τακτική είναι η διατήρηση στάσης αναμονής γιατί όσο απομακρύνεται χρονικά ένα τέτοιο γεγονός, η κατάσταση εξομαλύνεται και επανερχόμαστε σε πιο φυσιολογικά επίπεδα. Αυτό βέβαια προϋποθέτει ότι δεν θα υπάρξει συνέχεια με νέες επιθέσεις αλλά δεν μπορεί κανείς να το προεξοφλήσει με σιγουριά. Η αβεβαιότητα για κάτι τέτοιο είναι η αιτία διατήρησης του φόβου για ορισμένους ανθρώπους. 

του Γιώργου Παπαδημητράκη
μέλος της ομάδας Taxhorizon.club